ZOBACZ

Dworzec kolejowy w Sporyszu został wybudowany i oddany do użytku w 1884 roku wraz z uruchomieniem Galicyjskiej Kolei Transwersalnej. Budynek dworca zlokalizowany został w odległości 3 kilometrów od stacji Żywiec we wsi Sporysz. Od 1867 r. Sporysz był siedzibą gminy aż do 1950 r., kiedy to został przyłączony do Żywca. Od wybudowania stacja nosiła nazwę Huta Fryderyka Sporysz, następnie Sporysz. W 1967 roku nazwę stacji przemianowano na Żywiec–Sporysz, pod którą funkcjonuje do dnia dzisiejszego.
Pierwotnie typowo rolniczy charakter Sporysza znacząco się zmienił w XIX wieku wraz z rozwojem przemysłu, w tym kolei. Na terenie wsi powstały kuźnie, walcownia i cynkownia blachy, która została przekształcona w 1900 roku w Żywiecką Fabrykę Śrub. Sporysz był ulubionym miejscem na niedzielne i świąteczne wycieczki za miasto dla mieszkańców Żywca. Szczególną popularnością cieszyły się wycieczki po zakładach przemysłowych oraz wyjścia na Grojec. Duża część Arcyksiążęcego Parku Habsburgów zlokalizowana była w granicach Sporysza.
Pierwotny budynek stacyjny posiadał bryłę charakterystyczną dla zabudowy austro-węgierskiej. Osadzony na jednopiętrowej zabudowie ozdobny dach nadawał budynkowi charakterystycznego stylu, jaki można było spotkać na pozostałych stacjach linii, choćby w Jeleśni czy Hucisku. Parter dworca był tradycyjnie przeznaczony dla celów kolejowych. Od strony wsi znajdowały się cztery wysokie wejścia, z czego jedno prowadziło na piętro, dwa do poczekalni a jedno do pomieszczenia służbowego. Od strony peronów na parterze znajdowały się dwa wyjścia, jedno z poczekalni, drugie z pomieszczenia dróżnika. Na stacji w Sporyszu zatrzymywały się pociągi osobowe.
Budynek stacyjny, podobnie jak większość innych na linii, nie ustrzegł się konsekwencji II wojny światowej. Przebiegający wzdłuż linii kolejowej front i ciężkie działania związane z walkami pomiędzy wycofującymi wojskami niemieckimi a nacierającymi sowieckimi spowodowały spore zniszczenia budynku. Budynek po zakończeniu II wojny światowej został rozebrany.
W miejsce dawnego dworca w latach siedemdziesiątych XX wieku wybudowano nowy budynek, którego bryła w żaden sposób nie nawiązywała do dawnego stylu. Nowy budynek na bazie niskiego parterowego pawilonu ze sporymi przeszkleniami miał, jak na owe czasy, wyróżniać się nowoczesną stylistyką. Wkomponowanie w elewację kamiennych otoczaków miało nieco tonować modernistyczny styl budynku i nawiązać do górskiego charakteru terenu. Przez wielu ten miraż do dziś uznawany za nieudany i kontrowersyjny.
Układ torowy stacji składał się z czterech torów, z czego pierwsze dwa od strony budynku (z wybudowanym pomiędzy nimi długim peronem) służyły ruchowi pasażerskiemu, dwa pozostałe stanowiły tory odstawcze dla ruchu towarowego, szczególnie zlokalizowanemu przy nich składowi drewna. Od toru stacyjnego odchodziła, do dziś istniejąca, bocznica, w ciągu której na wysokości obecnej Fabryki Śrub znajdowała się rampa kolejowa, z której wagony, za pomocą specjalnej przesuwnicy, były transportowane do zakładu po drugiej stronie ul. Grunwaldzkiej. Zdjęcia jednego z ostatnich transportów przesuwnicy można zobaczyć pod linkiem: https://www.facebook.com/media/set/… Do dziś w pasie ul. Grunwaldzkiej znajdują się pozostałości po szynach dawnej przesuwnicy kolejowej.
Obecnie budynek dworca jest użytkowany dla celów kolejowych w ograniczonym zakresie. W budynku znajduje się czynne pomieszczenie dyżurnego ruchu, który zawiaduje odcinkiem od Żywca do Jeleśni. Posterunek jest czynny tylko w dni kursowania pociągów. Część pasażerska budynku, tj. poczekalnia i toalety są wyłączone z użytkowania. Pozostała część budynku jest wynajęta i znajduje się w niej sklep oraz ośrodek kształcenia kierowców. Budynek jest wystawiony do sprzedaży.